Problem niskich standardów i braku weryfikacji kompetencji osób wykonujących zawód pośrednika nieruchomości to od lat problem tej branży. Coraz częściej pojawiają się głosy chcące zmian ze strony środowiska branżowego i klienci i to wszystko po ponad dekadzie od deregulacji tego zawodu w 2014 r. Polska Federacja Rynku Nieruchomości (PFRN) przygotowała projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, który ma wprowadzić m.in. obowiązkowy rejestr pośredników i zarządców nieruchomości oraz podnieść wymagania związane z ubezpieczeniami i kwalifikacjami.
Deregulacja zawodu w zderzeniu z chaosem na rynku
Od 2014 r. jedynymi warunkami wykonywania zawodu pośrednika nieruchomości były:
- prowadzenie działalności gospodarczej w odpowiednim rodzaju PKD,
- obowiązkowe ubezpieczenie OC (min. 25 tys. euro w odniesieniu do pośredników i 50 tys. euro dla zarządców),
- brak odnotowanej karalności za przestępstwa z art. 180 Ustawy o gospodarce nieruchomościami.
„Deregulacja nie przyniosła pozytywnych skutków. Rynek zalały osoby bez odpowiedniego przygotowania, co odbija się na wizerunku całej branży” – mówi Krzysztof Kabaj, wiceprezydent PFRN. Klienci nie pozostawiają suchej nitki na przypadki nierzetelności, a nawet oszustw, np. pobieranie przez pośredników wysokich prowizji za jedynie „otwarcie drzwi” bez realnej pomocy w transakcji.
Rejestr, wyższe ubezpieczenia i szkolenia to projektowane zmiany
Projekt nowelizacji przewiduje m.in.:
Obowiązkowy rejestr pośredników i zarządców – tylko wpisane do rejestru osoby będą mogły legalnie wykonywać zawód. Wpis będzie wymagał spełnienia określonych kryteriów, takich jak m.in. minimalne wykształcenie i stałe kształcenie ustawiczne (kursy, szkolenia, warsztaty itp.)
Zmiana definicji pośrednika będzie obejmować nie tylko właścicieli biur, ale też pracowników, co zapobiegnie omijaniu zakazów przez tych, którzy są skazani za przestępstwa gospodarcze.
Podwyższenie minimalnej kwoty ubezpieczenia OC, ponieważ obecne stawki (odpowiednik 100–200 tys. zł) są nieadekwatne do wartości transakcji, które często sięgają milionów złotych.
Wprowadzenie umów na wyłączność, których status ma uregulować projekt. Ma to zwiększyć ochronę zarówno klientów, jak i pośredników.
Jest szansa na wejście w życie zmian?
Już w 2023 r. ówczesny minister rozwoju Waldemar Buda wskazywał na patologie w branży, ale na zapowiedziach się skończyło. Apelowano o zmiany. Teraz PFRN samodzielnie przygotowała projekt i prowadzi konsultacje z posłami oraz środowiskiem akademickim. Rejestr mógłby zacząć funkcjonować w ciągu najbliższych miesięcy, jeżeli m.in. wyżej wymienione propozycje zostaną przyjęte,
„To krok w dobrym kierunku, ale kluczowe będzie egzekwowanie przepisów” – komentuje ekspert rynku deweloperskiego, który woli zachować anonimowość. „Dziś klient nie ma narzędzi, by zweryfikować, czy pośrednik ma wiedzę i doświadczenie. Rejestr powinien to zmienić”.
Niemal takie same rozwiązania w innych sektorach
Od 2017 r. działa rejestr pośredników kredytowych prowadzony przez KNF, więc regulacja rynku pośrednictwa nie jest nowością Osoby bez wpisu po prostu nie mogą działać, a za złamanie prawa grozi kara do 100 tys. zł. W przypadku nieruchomości podobne rozwiązanie mogłoby zwiększyć transparentność, zaufanie oraz bezpieczeństwo.
Jak sytuacja teraz?
Projekt PFRN trafił do konsultacji, a jego los zależy tylko i wyłącznie teraz od tempa prac legislacyjnych. Jak podkreślają eksperci, bez skutecznego nadzoru nawet najlepsze przepisy nie przyniosą efektów, dlatego wprowadzenie rejestru i wyższych standardów może być sporą szansą na oczyszczenie i przejrzystość rynku.
